De afgelopen twee jaar heb ik muziekles gegeven aan en drie musicals ingestudeerd met leerlingen van basisschool De Werf te Huizen. De kinderen krijgen hier Leonardo onderwijs, bestemd voor hoogbegaafde kinderen. Ik ben geen deskundige op het gebied van Leonardo Onderwijs. Ik ben geen expert die kan vertellen wat 'hoogbegaafd zijn' precies inhoudt en zelf ben ik zeker niet hoogbegaafd, maar wellicht wel hooggevoelig.
Hoogbegaafde kinderen zijn absoluut cognitief heel sterk. Dat betekent dat ze makkelijk leren, snel tot de essentie van zaken geraken en ingewikkelde materie snel door hebben en deze kunnen analyseren en uitleggen. Dat kunnen ze allemaal 'beter en sneller' dan 'gewone' kinderen.
De keerzijde van deze medaille is dat hoogbegaafde kinderen hun opvallende kwaliteiten soms, vaak, als ballast lijken te ervaren. Ze zijn anders dan anderen, zeker, maar ervaren dat vaak als negatief. Een knappe kop zijn wordt zeker niet altijd gewaardeerd te midden van anderen. Wie zijn of haar hoofd boven het maaiveld uitsteekt...
Hoogbegaafde kinderen lijken zich daarom wat vaker af te zonderen van anderen, zich eenzaam te voelen, licht of meer dan licht autistisch te zijn, ADHD verschijnselen te hebben, aanvallen van machteloze woede. Is het de samenleving en ons onderwijssysteem dat niet kan anticiperen op hoe hoogbegaafden zijn? Vermoedelijk wel. Ouders geven hun kinderen liefde. Ouders van hoogbegaafde kinderen doen dat absoluut ook. Dus is het vermoedelijk de confrontatie met de onwetende (buiten)wereld die die het hoogbegaafde kind schade berokkent.
Maar hoogbegaafde kinderen willen ook plezier hebben, spelen, muziek maken kattenkwaad uithalen, ravotten en dollen en ga zo maar door, net als alle andere kinderen. Toch heb ik ook de indruk dat ze hierin wat terughoudender en ingetogener zijn dan andere kinderen. Maar misschien verbeeld ik me dat.
Bij het instuderen, repeteren, ensceneren van een musical met hoogbegaafden kan mijns inziens niet genoeg nadruk op de speelse elementen daarvan worden gelegd: Creativiteit is niet per definitie cognitief gebonden: Als ik opdrachten geef om iets te bedenken: Een bepaalde dans, motoriek bij een personage, een expressie van een lied, een bepaalde manier van praten – leidt dat vaak tot wat prettige verwarring: Dat willen ze onderzoeken, uitzoeken hoe het werkt. En hoe dat tot resultaat leidt.
Voor mij is een kindermusical instuderen een kunst educatief project: De kinderen wordt de essentie van solo- en samenzang, groepsdans, toneelspel, een tekst (uit het hoofd) leren, decorbouw en harmonieus samenwerken bijgebracht.
Met name tegelijkertijd zingen, toneelspelen en dansen is voor kinderen en dus óók voor hoogbegaafde kinderen in meer of mindere mate verwarrend: Dat gebeurt niet zo maar! Dat moet je leren! Dat moet je oefenen! Dat moet je onderhouden!
Daar zit 'm voor mij het méést spannende element in het musicals instuderen met hoogbegaafde kinderen: Het scheppen van creatieve uitdagingen.
Hoog sensitief
En dan is er ook nog zoiets als 'hoog sensitief '. Hoog begaafd zijn betekent nog niet dat je hoog sensitief bent. Hoog begaafd gaat voornamelijk over cognitieve vaardigheden en hoog sensitief gaat over gevoel.
Als je hoog sensitief bent, neem je meer en anders waar dan andere mensen. Al je zintuigen functioneren intensief. Dat kan prettig en nuttig zijn: Je doorziet iets snel, je voelt iets snel aan, je verzint snel een oplossing voor een probleem. Maar het kan ook lastig zijn: Allerlei zaken die zich buiten jou en je hoofd afspelen worden door jou 'naar binnen' gehaald. Dat kan je tobberig maken en uit je slaap houden en uitputten. Hoog sensitieve kinderen bouwen hun wereld om zich heen, net zoals alle andere kinderen. Op die manier bouwen ze ook aan hun eigen veiligheid. Hoog sensitieve kinderen kunnen zichzelf nog niet als zodanig benoemen of herkennen.
Hoog sensitief zijn is niet een kwaal, ziekte of stoornis die therapeutisch behandeld moet worden. Het is voor de kinderen die hoog sensitief zijn wel heel prettig, misschien zelfs noodzakelijk, dat we hun staat van zijn zien. En dat hoog sensitieve kinderen ook weten, zich bewust zijn, dat ze door anderen, met name ook door volwassenen, gezien en opgemerkt worden. En dat er begrepen wordt wat ze bedoelen als ze het over hun waarnemingen en ervaringen praten. En dat wij het bagatelliseren, ontkennen of belachelijk maken wat hoog sensitieve kinderen met ons delen. En in een musical-project kun je je fantasie, verbeelding en creativiteit relatief grenzeloos uitleven. In elk van onze producties zitten hoog sensitieve kinderen!
